فرهنگ جامع فرق اسلامی (جلد سوم)

 برپايه دست نوشته‌های مرحوم آيت‌الله سیدمهدی روحانی 

 تحقیق و تالیف سیدحسن خمینی

وزيری، مجموعاً 1966 صفحه، چاپ پنجم با جلد سلفون (3 جلد): 1200000 ريال  

به دلایلی كه بر اهل اندیشه پوشیده نیست، كم و بیش هر دین بزرگی به تدریج و در طول تاریخ با مسأله مهمی به نام پراكندگی و چندشاخگی مواجه می‌شود كه به صورت فرقه‌های متعدد مورد شناسایی قرار می‌گیرد. دین مبین اسلام نیز از این عارضه در امان نمانده است و به دلایل سیاسی و كلامی به فرقه‌های چندگانه‌ای تقسیم شده است كه امروزه از برخی از آنها نام و نشانی برجای نمانده و چه بسا برخی از آنها در یكدیگر ادغام شده باشند یا به هر دلیل دیگر از صحنه اجتماع بیرون رفته‌اند؛ اما همچنان در عرصه فرهنگ و دست‌كم در پهنه تاریخ اندیشه دینی برجای مانده‌اند. ضمن آنكه هنوز چندین و چند شاخه فقهی، كلامی و فلسفی موجود است كه جای بحث و بررسی بسیار دارند. اثر گرانسنگ حاضر بر پایه یادداشتهای مرحوم آیت‌الله سیدمهدی روحانی تألیف شده كه به مدت سی سال در حوزة فرق اسلامی تحقیق و فیش‌برداری كرده بود. مجموعه تألیف شده مشتمل بر پنج بخش است كه بخش اول آن دست‌نوشته‌های آیت‌الله روحانی است كه محقق كتاب آنها را بازنویسی كرده است. بخش دوم مآخذی است كه مرحوم روحانی به آنها اشاره كرده،‌ اما خود به منابع اندكی ارجاع داده و كثرت ارجاعات در اثر حاضر، در واقع كاری است كه بعد از او به انجام رسیده است. بخش سوم كتاب، پی‌نوشت‌های توضیحی است كه همگی با ذكر منبع از افزوده‌های بعدی است. بخش چهارم نیز تراجم كسانی است كه مرحوم روحانی یا محقق ضمن افزودن فرقه‌های جدید با ذكر منبع به آنها اشاره كرده است. بخش پنجم حاوی نام فرقه‌های جدیدی است كه در دست‌نوشته‌های مرحوم روحانی موجود نبوده و برای رعایت ترتیب الفبایی در متن كتاب و در لابلای مدخل‌های آیت‌الله روحانی آورده شده است. این فرقه‌ها با رنگ سبز و دیگر مدخل‌ها به رنگ مشكی مشخص شده‌اند. مجلد نخست این مجموعه 3 جلدی به معرفی فرق اسلامی از حرف «الف» تا «س» و مجلد دوم به معرفی فرقه‌های اسلامی از حرف «ش» تا حرف «ی»  اختصاص دارد. مجلد سوم نیز شامل فهرستهای كتاب است كه عبارتند از: فهرست آیات، روایات عربی، روایات فارسی، مكان‌ها، اعلام، فرقه‌ها، كتب و منابع. در مجموع در این اثر، 2340 فرقه معرفی و بررسی شده است.

كتاب «فرهنگ جامع فرق اسلامی» در شانزدهمین دوره كتاب فصل، بخش دین، حوزه كلام مورد تقدیر واقع شد و لوح كتاب برگزیده فصل زمستان 89 به آن تعلق گرفت.

107034