نقدها را بود آیا که عیاری گیرند

 نوشته پروفسور فضل‌الله رضا

قطع وزیری، 488 صفحه چاپ سوم با جلد سلفون : 35000 تومان

هنر كلامی ـ به ویژه شعر ناب فارسی ـ از دیرباز بر گستره هویت ملی ایرانیان پرتو افكنده است. پارسی‌زبانان جهان، شعر خوب و سخنان بلند بزرگان خود را دوست می‌دارند و در گفت‌وشنود روزانه به كار می‌برند. شعر بلند ماندگار، زیباترین و پربهاترین زیوری است كه قوم ایرانی به فرهنگ جهان اهدا كرده است.

كتاب «نقدها را بُود آیا كه عیاری گیرند» سیری است در گلزار فرهنگ و ادب سنتی فارسی و مشتمل بر چهار دفتر است. دفتر اول مقایسه گونه‌ای میان شاعران بزرگ ایران را در بر می‌گیرد. كوشش به كار رفته كه با تكیه بر پایگاه خرد در شعر سنتی، ترازوی سخن‌سنجی ذوق‌های خوانندگان تا اندازه‌ای همخوانی و همزبانی پیدا كنند. در دفتر دوم، با توجه به اندیشه فلسفی كلان‌نگری در حساب احتمالات، طرح یک رده‌بندی شناور برای بررسی شعر سنتی فارسی پیشنهاد شده، كه از داوری‌های جزمی فاصله می‌گیرد. روش تمیز و گزینش شعر ماندگار یا شعر خوب و متوسط یا نظم فروتر، انعطاف‌پذیر است. فراز و نشیب ذوق و حال كسان، می‌تواند در گزینش ابزار پیشنهاد شده دست ببرد.

در دفتر دوم و سوم گزارش، تفرج كوتاهی در بخشی از گلگشت پهناور ادب سنتی و معاصر در میان آمده است. گفت‌وگوهای گزارشگر، داوری جزمی را نمی‌رساند. اشارات و پیامهای مردمی كه در گوشه و كنار از لابه‌لای نوشته‌ها سر برمی‌آورد، ملهم از سخنان بزرگان همین سرزمین و از پی یادآوری فرهنگی است. برخی از حواشی موردنظر در دفتر چهارم گردآوری شده است.

ادیبان حرفه‌ای بیشتر از روزن وقایع تاریخی و ریشه واژه‌ها و صحت و قدمت نسخه‌ها، به هنر كلامی می‌نگرند ـ روشی آموزنده و راهگشای فرهنگی كه تأكید بر «امانت كلامی» دارد. نوشته‌های فرهنگی این كتاب در عین بهره‌مندی از نامداران ادب فارسی، اندك استقلال ذهنی و شوق پرواز را نیز در میان می‌آورد، كه آن را می‌توان «گذر بر اسماء» خواند:

به معنی كی رسد مردم، گذر ناكرده بر اسما

نگارنده كتاب می‌كوشد كه خوانندگان صاحب ذوق را از فرو ماندن در وادی كلمات مبهم برهاند و امكان پرواز آسمان دل‌آرای آن سوی ابرها را به دید بیاورد.

107208